7 pytań, które zadaje sobie wydawca, wybierając tekst do publikacji
Tym razem popatrzmy na Twój tekst z drugiej strony lustra. Zobaczmy go oczami wydawcy lub redaktora prowadzącego. Sprawdźmy na ile powieść, która powstaje w Twoim komputerze odpowiada temu, czego poszukują wydawnictwa.
Chciałabym móc przedstawić Ci prostą i krótką listę kryteriów oceny ważnych dla każdego wydawcy – wszechstronną i uniwersalną, pasującą do każdego rodzaju tekstu. Niestety taki spis nie istnieje, tak samo jak nie istnieją dwa takie same wydawnictwa. Jednak są pewne kardynalne pytania, na które my wydawcy szukamy odpowiedzi, wybierając tekst do publikacji.
PYTANIE 1:
Czy to jest tekst dla nas?
Chodzi o dopasowanie nadesłanej propozycji do profilu wydawnictwa. Każde wydawnictwo, wydając określone gatunki literackie, buduje swoją specjalizację. Decyduje się na publikowanie książek o określonym charakterze i dąży do doskonałości w tym obszarze. Jeżeli powiodło mu się z danym gatunkiem, stara się powtórzyć sukces. Czasami dopuszcza eksperymenty, ale zazwyczaj z rozwagą. Poszukuje powieści zbliżonych do tego, co się już sprawdziło.
PYTANIE 2:
Jaki to jest gatunek?
Określenie gatunku literackiego tekstu to jedno z pomocnych narzędzi, ponieważ na najwyższych miejscach list bestsellerów goszczą zazwyczaj określone gatunki. Czy Twoja powieść to kryminał, thriller, domestic noir, romans, fantasy, fantastyka? A może należy do szerokiej kategorii powieści obyczajowych?
Każde wydawnictwo prywatne, nie działające dzięki dofinansowaniom instytucji kultury, śledzi bieżące listy bestsellerów udostępniane przez sieci księgarń. Przyglądamy się tym książkom, które mają najlepsze wyniki sprzedaży i staramy się dopasować do oczekiwań odbiorców, odczytujemy, jakie są wśród nich tendencje.
PYTANIE 3:
Jaki jest charakter tekstu?
Czy Twój tekst należy do erudycyjnych, literackich, zaangażowanych w bieżące sprawy czy raczej ma charakter rozrywkowy, pozwalający na oderwanie się od rzeczywistości, komercyjny. I tu jest okazja na wyjaśnienie pewnego fałszywego przekonania, że wysoka jakość literacka robi z publikacji bestseller. Wielokrotnie spotykam się z takim uproszczeniem.
Bestseller to książka najczęściej w danym okresie kupowana, odpowiadająca najszerszej grupie odbiorców, czyli jedynie popularna. Im tekst jest bardziej wymagający, tym statystycznie rzecz biorąc, mniej liczne grono będzie nim usatysfakcjonowane. Owszem zdarzają się nieliczne wyjątki. Są pisarze, którzy stawiają intelektualną poprzeczkę wysoko i których książki trafiły na pierwsze miejsca list bestsellerów (jak choćby Jerzy Pilch czy Dorota Masłowska). Ich nowe książki są wydarzeniem i chcą je przeczytać zarówno ich wielbiciele, jak i osoby aspirujące do grona koneserów, a tych jest zawsze dużo. Jednak większość książek na szczycie naszych list bestsellerów to literatura komercyjna (kryminały, thrillery, wciągające powieści obyczajowe).
PYTANIE 4:
Do kogo tekst jest skierowany?
To pytanie o grupę docelową, czyli o to kto potencjalnie może być Twoim czytelnikiem, kto po Twoją powieść sięgnie. Zapewne myślisz, że wszyscy? To mało prawdopodobne.
Gatunki literackie mają określonych czytelników – kobiety, mężczyźni, młodzież, young adults, dorośli (30+, 40+, 50+), osoby dojrzałe. Wybierając określony gatunek zwracasz się do określonej grupy społecznej, a dodatkowo wiek głównych bohaterów, tło i sama fabuła dzieli czytelników na mniejsze grona entuzjastów.
PYTANIE 5:
Jaki jest poziom warsztatu autora?
To pytanie o ocenę stylu, konstrukcji tekstu, wiarygodności budowania bohaterów, umiejętności poruszania w czytelniku emocji, uruchamiania jego zmysłów, sprawności tworzenia dialogów, budowania tła powieści.
PYTANIE 6:
Czy powieść może mieć swoją kontynuację?
Wydawnictwa cenią sobie fabuły, które można rozbudować w kolejnych tomach. Szukają bohaterów, którzy mogą powrócić w kolejnej części w innych okolicznościach.
PYTANIE 7:
Jaką osobowość ma autor?
Czy jest osobą przykuwającą uwagę w rozmowie, intrygującą, z ciekawą historią, chętną do pokazywania się w mediach? Odpowiedź jest istotna, ponieważ w działaniach promocyjnych, wywiadach, spotkaniach takie elementy dają przewagę.
Dodatkowo sprawność autora w kontaktach z czytelnikami w mediach społecznościowych, umiejętność inicjowania dyskusji, pokazywanie ciekawych momentów własnej codzienności jest dużym wsparciem dla wydawców w przebijaniu się z publikacją na rynku wydawniczym. Przy ogromnej konkurencji wygrywa pisarz, który nie tylko umieć pisać, ale także zjednywać sobie ludzi.
Warto więc prowadzić blog lub video-blog, brać udział w dyskusjach, być aktywnym, dać się poznać, a z czasem stać się bardziej rozpoznawalnym.
Joanna Salak – dyrektorka wydawnicza, inicjatorka i kreatorka publikacji, menedżerka w branży wydawniczej.
Przeczytaj też:
Jak przygotować pakiet materiałów dla wydawnictwa >>
Rozliczanie honorariów autorskich >>
Promocja i sprzedaż książki >>
Od umowy do drukarni >>
Autor i wydawnictwo >>
Powieść dla dzieci i młodzieży, czyli zadanie pozornie łatwe – część 1 >>
Powieść dla dzieci i młodzieży, czyli zadanie pozornie łatwe – część 2 >>
Jak napisać powieść, od której nie można się oderwać? >>
