Polscy himalaiści. Recenzja książki Dariusza Jaronia
O “Polskich himalaistach” – książce naszego absolwenta Dariusza Jaronia, pisze Karolina Chymkowska.
W styczniu 2018 roku w Polsce było niezwykle głośno o wyprawie na Nanga Parbat, w której stracił życie himalaista Tomasz Mackiewicz. Jak to zwykle bywa, opinie miały skrajnie różny wydźwięk.
Z jednej strony żal i smutek tych, którzy przejęli się dramatem samotnego umierania człowieka postawionego w niemożliwej sytuacji. Z drugiej – krytyka jego postawy. Mackiewicz miał czworo dzieci. Czy nie powinien w pierwszej kolejności pomyśleć o swoich zobowiązaniach wobec nich, zanim zdecydował się na niezwykle ryzykowną wyprawę?
Jednak ryzyko i tragedie są wpisane w historię polskiego himalaizmu – i himalaizmu w ogóle. W starciu z żywiołem człowiek zawsze znajduje się na straconej pozycji. A jednak wciąż pojawiają się pasjonaci gotowi rzucić wyzwanie górom i samym sobie, by dotrzeć na najbardziej niedostępne szczyty. Gdy zdobędą jeden – natychmiast zaczynają marzyć o kolejnym… To, co nimi powoduje, trzeba zapewne rozważać w bardzo indywidualnych kategoriach. Dla jednych będzie to zastrzyk adrenaliny, którego na taką skalę nie doświadczą w żadnej innej sytuacji. Dla drugich świadomość pokonywania własnych ograniczeń i sięgania wyżej, niż sięgnęli ludzie przed nimi. Źródło jednak pozostaje niezmienne: jest nim pasja, miłość do gór, wspinaczki i wysokości.
Polscy himalaiści Dariusza Jaronia to opowieść o początkach naszego współczesnego rodzimego himalaizmu, a dokładnie o pierwszej przedwojennej wyprawie, która miała miejsce w 1939 roku. Jej celem był wschodni wierzchołek Nanda Devi, wówczas jeszcze niezdobyty. Kierownikiem grupy został Adam Karpiński, inżynier mechanik, lotnik i zasłużony weteran I wojny światowej. Wraz z nim wspinali się Stefan Bernadzikiewicz, Janusz Klarner i Jakub Bujak. Wyprawa zakończyła się jednocześnie sukcesem i tragedią – szczyt został co prawda zdobyty, ale schodząca lawina zabrała Bernadzikiewicza i Karpińskiego. Pozostali w Himalajach na zawsze.
Nawet dla czytelników, którzy ze wspinaczką wysokogórską mają niewiele wspólnego, książka może się okazać interesująca. Jest dobrze udokumentowana – autor starannie zapoznał się z dostępnymi źródłami, w tym z dziennikiem Jakuba Bujaka i wspomnieniami Janusza Klernera. Dotarł do rodzin, do przedstawicieli środowiska. Przede wszystkim jednak jej największą zaletą jest czynnik ludzki. Wyraźnie widać tu trud, by tych ludzi jak najlepiej poznać. Nie tylko od strony biograficznej, ale również psychologicznej. Co czuli? Co myśleli? Co nimi kierowało? Jaką mieli motywację? Jak ich działania wpisywały się w rzeczywistość, w której funkcjonowali? Jak pasja przekładała się na ich codzienne życie, co musieli dla niej poświęcić, a co zyskali? I jak sobie z tym radzili ich najbliżsi, świadomi, że niebezpieczeństwo czai się tuż za rogiem, że każda wyprawa może okazać się ostatnią? Wspieranie i zrozumienie nie jest łatwe, gdy mowa o życiu ukochanej osoby…
Samodzielnym bohaterem jest tutaj również góra – nie tylko Nanda Devi East, na którą się alpiniści kierowali, ale też majacząca na horyzoncie wizja Mount Everestu, który planowali poskromić w następnej kolejności. Z kart książki przebija wysiłek i poświęcenie, ogromne emocje, zachwyt nad surowym, równie groźnym co pięknym górskim pejzażem i stale obecne przeczucie niebezpieczeństwa. Łatwo utożsamić się z bohaterami na tyle, by poczuć się chociaż przez chwilę częścią wyprawy. Nawet jeśli trudno ogarnąć umysłem potrzebę, która nimi kierowała. Nie trzeba podzielać, akceptować ani podziwiać tej głębokiej pasji, ale z pewnością dzięki tej lekturze można ją odrobinę lepiej zrozumieć.
Karolina Chymkowska
Karolina Chymkowska – łączy pasję filmową, zwłaszcza serialową, z miłością do książek. Największa pasja – kryminologia i historia zbrodni, od seryjnych morderców po niewyjaśnione zniknięcia. Inne pasje – XIX-wieczna literatura angielska, historia batalionów “Zośka” i “Parasol”, klasyczne gry rpg i przygodowe, ezoteryka i biografie.
“POLSCY HIMALAIŚCI”
To pierwsza tak kompleksowa publikacja o początkach naszego himalaizmu. Autor dotarł do archiwów, listów, dokumentów, wspomnień, relacji świadków i bliskich, żeby zrekonstruować drogę Polaków w najwyższe góry świata i podjąć próbę odpowiedzi na pytanie, co się z nimi później stało.
