Wyzwanie, czyli jak pisać o miłości i seksie
Sceny wyznania miłości i seksu, poza scenami przemocy i śmierci bohaterów, są tymi, które wzbudzają najwięcej emocji u czytelników. Warto podjąć takie wyzwanie, choć jednocześnie to jedne z najtrudniejszych do napisania fragmentów.
Kilka słów o miłości
Można podać tysiące przykładów z historii literatury, w których bohaterowie wyznają sobie miłość. Porzuciłam jednak pomysł, żeby odwoływać się do konkretów. Zamiast tego proponuję krótkie ćwiczenie pamięci. Przypomnij sobie swoje ulubione powieści. Czy znalazły się w nich sceny wyznania miłości? Zastanów się, gdzie miały miejsce? Pomyśl, co musiałaś wcześniej wiedzieć o bohaterach, żeby cię interesowały? Jakie ryzyko wiązało się z wyznaniem? Czy ktoś lub coś przeszkadzało bohaterom i uniemożliwiło wyznania? A może temat uczuć podejmowany był nie wprost? Bohaterowie rozmawiali na pozór o sztuce, ale naprawdę o sobie. Niby o znajomych, ale o sobie. Niby o zwierzętach, ale o sobie.
A teraz odwołaj się do prawdziwych historii. Własnych wspomnień. Chwil zaręczyn i kluczowych miłosnych decyzji. Zauważ, jak indywidualne to sprawy. Coś, co niektórzy uznają za romantyczne (oświadczyny w deszczu na moście), inni wezmą za reprezentację kiczu. Coś, co dla jednych jest pomysłowe (pierścionek zaręczynowy w zakrętce od szamponu), dla drugich jest tanim wymysłem.
Dlatego też wszystko, co przydarza się naszym bohaterom powinno odnosić się do tej konkretnej opowieści. Ta podstawowa zasada dobrego pisania znajduje zastosowanie i przy tej tematyce. Może zastanawiasz się, gdzie bohaterowie mogą wyznać sobie miłość? Przypomnij sobie zatem scenę z filmu To tylko miłość, w której Mark przekłada kartki z wyznaniem przed drzwiami Juliet. Odpowiedź na pytanie „gdzie”, brzmi – wszędzie. Pod warunkiem, że to spójne z daną opowieścią. Zważmy jednak na obiektywne trudności. Pewne rzeczy stają się niemożliwe pod wodą w stroju płetwonurka. Nie sil się na oryginalność. Staraj się pamiętać, kim są twoi bohaterowie i ile to wyznanie dla nich znaczy. Co zmienia? Czy to zmiana, na którą czekają? Czy może taka, której się obawiają? To wszystko należy wziąć pod uwagę planując tak ważny moment.
Jeszcze mniej słów o seksie
O ile sceny wyznania miłości są trudne, o tyle napisanie dobrej sceny seksu to już prawdziwy sprawdzian pisarskiego warsztatu. Łatwo pójść w kierunku pornografii, kiczowatego romantyzmu lub pełnej technicznych informacji relacji ze stosunku. Brzmi strasznie, prawda?
Często słyszy się, że język polski jest ubogi, jeśli chodzi o określenia nazw męskich i żeńskich genitaliów. Jednak, jako autorzy mamy wyjątkową możliwość stwarzania światów. Mamy przecież do dyspozycji bohaterów – prawie ludzi, którzy będą się tej fizycznej miłości poddawać. W zależności od tego, jak dobrze się znają, mogą mieć już cały słownik znanych tylko sobie (jak i – oczywiście – autorowi i czytelnikom) określeń na różne formy miłości.
Gdyby porównać seks, będący jedną z fizjologicznych potrzeb człowieka, do jedzenia, można by w uproszczeniu powiedzieć, że są przynajmniej trzy kategorie złych opisów seksu. Takie, w których bohater wkłada do ust kęs chleba, przeżuwa i połyka (zbyt oczywiste i beznamiętne), te, w których bohater wbija zęby w kanapkę, a wilgotny chleb przykleja mu się do podniebienia, więc językiem oblizuje dziąsła i zęby (porno) i te, w których pojedyncze okruszki smakuje się jeden po drugim niczym dar z nieba (kicz). Jeśli decydujemy się opisywać seks, kluczowe jest – podobnie jak w wyznaniu miłości – pokazanie emocji naszych bohaterów w tej sytuacji, a nie samego (technicznie rozumianego) aktu. To dynamika ich relacji, wszystkiego, co doprowadziło ich do tego punktu – zarówno w całej historii, jak i w tej konkretnej scenie – sprawia, że i czytelnicy odczuwają emocje. Zresztą – bardzo różne.
O seksie, czyli o czym naprawdę?
Seks niesie przecież wiele znaczeń – w literaturze rzadko jest jedynie realizacją fizycznego pociągania. Może chodzić o władzę, o wpływ, o szantaż, o pieniądze, o zemstę na partnerze, o szansę na poprawienie losu itd. Czytelnik jest tych motywacji świadomy od razu, zostają one ujawnione w trakcie seksu lub niosą swoje konsekwencje tuż po. Powtórzmy – to nie seks ma znaczenie, lecz to, co między bohaterami (lub dla bohaterów osobno) zmienia. Jak to pokazać? Jak w słynnym dowcipie, w którym żona zastanawia się podczas seksu jak pomalować sufit, albo jak w innym żarcie, w którym mężczyzna cieszy się, że ma jeden stosunek rocznie. Ale to dziś – dopowiada. Na szczęście jako autorzy kreujemy nie tylko to, co bohaterowie robią, ale też – co myślą. Nie bójmy się z tego skorzystać.
Jak w pisaniu o seksie nie przekroczyć granicy dobrego smaku? Pamiętajcie, dla kogo piszecie tę książkę, o czym ona opowiada, jaki jest jej przewodni temat. Upewnijcie się jeszcze raz, że scena seksu jest uzasadniona, nie jest tylko, co z kolei uwielbiają filmowi producenci, wabikiem dla czytelnika. Nie wstawiaj jej, dopóki nie poczujesz, że czytelnik jest na to gotowy. Sprawdź, czy długa gra wstępna między bohaterami nie jest aby ciekawsza od znanego większości dorosłym finału.
Przeczytaj także inne wpisy Aliny Krzywiec.
Prosta rada, której pisarze nie lubią słuchać
Sztuka rozmowy, czyli o tym jak dialogować
Pisanie powieści jako wewnętrzna podróż
Podstawy pisania, czyli rzecz o unikaniu błędów
Dlaczego pisarze powinni czytać książki?
Literackie ampery i volty, czyli kilka słów o napięciu
Noworocznie, czyli o czym warto pamiętać podchodząc do pisania
Pięć rzeczy nie tylko o pisaniu, których kursanci dowiadują się na kursie
Okiem wydawcy, czyli lekcja rynku dla piszących – część 1
Okiem wydawcy, czyli lekcja rynku dla piszących – część 2
Jak napisać scenę jazdy samochodem?
Negatywny bohater, to nie znaczy zły człowiek
Uwięzieni – bohaterowie w trudnych okolicznościach
